Η Χάλκινη Πινακίδα του Ιδαλίου
Η Χάλκινη Πινακίδα αποτελεί το σημαντικότερο δείγμα της κυπριακής επιγραφικής. Αποκαλύφθηκε το 1850 από Δαλίτη γεωργό στη δυτική ακρόπολη του αρχαίου Ιδαλίου και πωλήθηκε στον πρόξενο της Γαλλίας duc de Luynes, ο οποίος τη δώρισε το 1862 στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας. Η Πινακίδα του Ιδαλίου παρέχει σημαντικές πληροφορίες για το πολιτικό σύστημα και τις κοινωνικό-οικονομικές συνθήκες που επικρατούσαν στα χρόνια του πολέμου με τους Φοίνικες του Κιτίου. Φέρει και στις δυο της όψεις εγχάρακτη επιγραφή στο Κυπριακό Συλλαβάριο. Το μακροσκελές κείμενο είναι αποδοσμένο στην ελληνική γλώσσα και αναφέρεται στη συμφωνία μεταξύ του βασιλιά Στασίκυπρου και των πολιτών του Ιδαλίου με το γιατρό Ονάσιλο, γιο του Ονασικύπρου και τους αδελφούς του. Στο γιατρό ανατέθηκε το καθήκον να θεραπεύσει τους τραυματίες του πολέμου που έγινε μεταξύ των ετών 478 και 470 π.χ. όταν οι Πέρσες και οι Φοίνικες του Κιτίου επιχείρησαν να καταλάβουν το Ιδάλιον. Ο βασιλιάς και η πόλη συμφώνησαν να πληρώσουν στον Ονάσιλο και στους αδελφούς του ένα αργυρό τάλαντο, ή να τους παραχωρήσουν κτήματα, τα οποία θα ήταν απαλλαγμένα από φόρους.
Η Πινακίδα με τη συμφωνία κατατέθηκε στο ναό της Αθηνάς στην ακρόπολη της πρωτεύουσας του βασιλείου. Ο βασιλιάς και οι πολίτες πήραν από κοινού την απόφαση για τη συμφωνία. Η πληροφορία αυτή είναι μοναδική και μαρτυρά ελληνικές δημοκρατικές επιδράσεις στο πολίτευμα του βασιλείου του Ιδαλίου. Η φροντίδα των αρχών της ”πόλης-κράτους” για τη θεραπεία των τραυματιών του πολέμου αποτελεί μαρτυρία για το αρχαιότερο σύστημα κοινωνικής πρόνοιας που γνωρίζουμε μέχρι σήμερα. Στην επιγραφή υπάρχει επίσης η πληροφορία ότι ο βασιλιάς ήταν προφανώς ο μεγαλύτερος κτηματίας, αφού πρόσφερε στο γιατρό γη από τα δικά του κτήματα. Από το κείμενο εξάγεται επίσης το συμπέρασμα ότι υπήρχε σαφής και αναγνωρισμένος από το κράτος προσδιορισμός των συνόρων των κτημάτων, θεσμός ανάλογος με το σημερινό κτηματολόγιο. Η πληροφορία επίσης ότι η ιέρεια της Αθηνάς ήταν μεταξύ των ιδιοκτητών γης, ενισχύει την άποψη ότι η θρησκευτική εξουσία διαδραμάτιζε σημαντικό ρόλο στον έλεγχο της παραγωγής. Το περιεχόμενο της Πινακίδας είναι εξαιρετικής σημασίας για την ιστορία των κυπριακών βασιλείων.