Ιστορική αναδρομή
Η άφιξη των Άγγλων το 1878 βρήκε τη Λάρνακα να είναι το κυριότερο λιμάνι της Κύπρου. Λιμάνι μόνο κατά ευφημισμό. Απλά τα βαθιά νερά του Κόλπου της Λάρνακας και η προστασία του από τις μεγάλες φουρτούνες δημιουργούσαν τις απαραίτητες συνθήκες για ένα σίγουρο αγκυροβόλιο. Οι νέες συνθήκες που δημιουργούσε η άφιξη των νέων κατοχικών δυνάμεων απαιτούσε καλύτερες λιμενικές εγκαταστάσεις κυρίως τον πρώτο καιρό για την ομαλή και χωρίς προβλήματα αποβίβαση στρατευμάτων και προμηθειών.
Έτσι τις πρώτες μέρες και κάτω από την άμεση επίβλεψη του Δούκα του Εδιμβούργου στήθηκε στα γρήγορα η λεγόμενη The Duke’s Pier. Η ξύλινες σανίδες καρφώνονταν στην παραλία και στην συνέχεια αφήνονταν να μεταφερθούν από το κύμα για άμεση τοποθέτηση πάνω στους πασσάλους. Η αποβάθρα χρησίμευε πολύ τον πρώτο καιρό. Στη συνέχεια χρησιμοποιήθηκε για την εκφόρτωση πετρελαιοειδών και λαδιού που αποθηκεύονταν μέσα σε ντεπόζιτα σε αποθήκες κοντά στην παραλία. Μέχρι και την κατασκευή του νέου λιμανιού της Λάρνακας η αποβάθρα αυτή βρισκόταν σε χρήση μόνο από μερικούς ψαράδες και για περίπατο κάποιων ρομαντικών.
Η γνωστή αποβαθρού “η μικρή αποβάθρα” σε αντίθεση με την μεγάλη αποβάθρα βρισκόταν λίγα μέτρα πριν από το Κάστρο στην αρχή της οδού Παύλου Βαλσαμάκη που οδηγεί στην εκκλησία του Αγίου Λαζάρου και χρησίμευε για εισαγωγές και εξαγωγές. Όταν το 1882 εγκαινιάστηκε η Μεγάλη Αποβάθρα η αποβαθρού έπεσε σε αχρηστία και σιγά σιγά καταστράφηκε. Το 1983 ξηλώθηκε τελείως. Κατά τον περασμένο αιώνα ήταν το κέντρο της παραλίας με όλα τα κυβερνητικά και άλλα δημόσια κτίρια γύρω από αυτή.
Την Τετάρτη 8 Νοεμβρίου 1882 ο Αρμοστής Sir Rob Ert Biddulph με τη Λαίδη Biddulph επισκέφθηκαν την Λάρνακα όπου και εγκαινίασε τη νέα σιδερένια αποβάθρα και το τελωνείο που κτίστηκαν το 1881.
Το τελετουργικό των εγκαινίων ο Sir Rob Ert Biddulph και η συνοδεία του αποβιβάστηκαν στην άκρη της αποβάθρας όπου και σχηματίστηκε πομπή με επικεφαλής την φιλαρμονική του συντάγματος του West Kent και τιμητική φρουρά της Στρατιωτικής Αστυνομίας. Η πομπή προχώρησε μέχρι την άκρη της αποβάθρας που βρίσκεται στην ακτή και εκφωνήθηκαν συγχαρητήριοι λόγοι από τον κ. Πιερίδη και τον κ. Καδή στους οποίους έγινε ενημέρωση για την αυξανόμενη άνθιση του εμπορίου της Λάρνακας, κύριου λιμανιού της Κύπρου όπως αναφέρεται σε σχετικό απόσπασμα στο Περιοδικό The Graphic ημερομηνίας 30 Δεκεμβρίου 1882.
Όταν ολοκληρώθηκαν οι συγχαρητήριοι λόγοι ο Sir Rob Ert Biddulph δεξιώθηκε εκατό περίπου διαπρεπείς πολίτες Τούρκους και Χριστιανούς και τους κυριότερους αξιωματούχους στο χώρο αποθήκης του Νέου Τελωνείου.
Μια από τις φωτογραφίες, παρμένη από τη θαλασσινή μεριά της αποβάθρας δείχνει την αριστερή μεριά του Τελωνείου και τη δεξιά μεριά του Κονακιού που θα στεγάζονται το Ταχυδρομείο, τα Δικαστήρια και το Διοικητήριο. Στο βάθος διακρίνονται οι λόφοι οι οποίοι χωρίζουν τη Λάρνακα από τη Μεσαορία, στα αριστερά είναι το Σταυροβούνι στην κορυφή του οποίου βρίσκεται το μοναστήρι.
Η Αποβάθρα είναι ένα ογκώδες κατασκεύασμα μήκους 450 ποδιών και πλάτους 22 ποδιών που τελειώνει σε σχήμα Τ μήκους 80 ποδιών και μοιάζει με τη σιδερένια αποβάθρα που εγκαινιάστηκε πριν από ένα χρόνο στη Λεμεσό, η οποία αποδείχθηκε πολύ εξυπηρετική κατά τον τελευταίο πόλεμο για φορτώσεις και εκφορτώσεις πολεμικού υλικού στρατού και αλόγων.
Σιδερένιες βιδωτές ράβδοι στηρίζουν το πάτωμα αποτελείται από ξύλο βαπτισμένο σε κρεόζοτο ενώ μια σιδηροδρομική γραμμή συνδέει το ακραίο σημείο της αποβάθρας όπου βρίσκεται τοποθετημένος γερανός 5 τόνων με υπόστεγα του Τελωνείου. Κτίστηκε επίσης παραλιακός τοίχος μήκους 450 ποδιών πίσω από τον οποίο διαρρυθμίστηκε δρόμος για περίπατο μήκους 70 ποδιών.
Τα έργα σχεδιάστηκαν και πραγματοποιήθηκαν από τον κυβερνητικό μηχανικό Samuel Brown M.I.C.E. με την ικανή βοήθεια του James Cunningham επιθεωρητή έργων.
Να σημειωθεί ότι το 1908 – 1909 έγιναν μεγάλες κατασκευαστικές εργασίες στην αποβάθρα πράγμα που βοήθησε σημαντικά στην καλυτέρευση των προσφερόμενων υπηρεσιών. Τέτοιες εργασίες έγιναν και το 1957.
Η Μεγάλη Αποβάθρα έδωσε τη δική της μεγάλη συμβολή στην ανάπτυξη της Λάρνακας αλλά και ολόκληρης της Κύπρου μέχρι που για ανεξήγητους λόγους, όπως αναφέρει ο Γιώργος Ιακώβου, η αποικιοκρατική κυβέρνηση αποφάσισε να συνδέσει με σιδηρόδρομο τη Λευκωσία με την Αμμόχωστο (παρά τις υποσχέσεις ότι αυτός θα γινόταν στη Λάρνακα) και να αναβαθμίσει το λιμάνι της και να παραμελήσει τη Λάρνακα ρίχνοντας την έτσι σε μαρασμό.
Η πρόσφατη ιστορία της πόλης του Ζήνωνα είναι στενά συνδεδεμένη με την κατασκευή και τη λειτουργία της Μεγάλης Αποβάθρας. Ένα χώρο ο οποίος έχει σημαδέψει τα τελευταία εκατό χρόνια κάθε δραστηριότητα των Λαρνακέων, πολιτική πολιτιστική, κοινωνική, εμπορική, θρησκευτική ακόμα και προσωπική για πολλούς.
Το κλείσιμο της αποβάθρας πριν από μερικά χρόνια είχε ως αποτέλεσμα τις διαμαρτυρίες των Λαρνακέων.
Η επαφή των κατοίκων της Λάρνακας με την αποβάθρα είναι πολύ σημαντική αφού πρόκειται για ένα χώρο όπου για χρόνια οι Λαρνακείς έκαναν τον περίπατο τους, ξεκουράζονταν, συνομιλούσαν και συζητούσαν, ερωτεύονταν και γενικά συναναστρέφονταν κοινωνικά, λόγοι ασφαλείας επέβαλαν τον αποκλεισμό των μόνιμων δικαιούχων από τον χώρο.
Ο τσιμεντένιος λιμενοβραχίονας ο οποίος ήταν και η τελική κατάληξη του περιπάτου, όπου κάθονταν όλοι για να ξεκουραστούν ή αργά τα βράδια να μαζευτούν με τις κιθάρες τους και τα μαντολίνα τους για να τραγουδήσουν στο σεληνόφως.
Για κάποιους, κάποιας ηλικίας είναι οι θύμισες μιας εποχής που έχει περάσει. Θύμισες για ένα σύντομο ραντεβουδάκι, έτσι στα πεταχτά ή μια ματιά από την κοπέλα που πιθανόν σήμερα να είναι η γυναίκα τους. Για ένα και πλέον αιώνα οι Λαρνακείς ήταν και είναι τόσο σφιχτά δεμένοι με την αποβάθρα.
Σκοπός του σημειώματος αυτού είναι μια γρήγορη ιστορική αναδρομή στις αποβάθρες της Λάρνακας και λέμε αποβάθρες γιατί πέραν από τη Μεγάλη τη γνωστή Αποβάθρα υπήρχαν και δυο άλλες πιο μικρές. Η μια η γνωστή ως Αποβαθρού και ακόμα μια άλλη εκεί όπου σήμερα έχει γίνει η επίχωση του Λιμανιού και δημιουργηθεί η Μαρίνα.
Η Kition Ocean Marina, διαχειρίστρια εταιρεία της Μαρίνας Λάρνακας, άρχισε τις εργασίες για την αναπαλαίωση της διατηρητέας ξύλινης αποβάθρας στη Μαρίνα.
Στόχος της εταιρείας, είναι η πορεία των κατασκευαστικών έργων να είναι μέσα στο πλαίσιο προκαθορισμένου προγράμματος και να δημιουργηθεί μία πλήρως αναπαλαιωμένη αποβάθρα, η οποία θα αποτελεί σημείο αναφοράς για την πόλη της Λάρνακας αλλά και για όλη την Κύπρο.
Η έναρξη των εργασιών στην υφιστάμενη αποβάθρα σηματοδοτεί και επίσημα την έναρξη των εργασιών της Ά φάσης του έργου της ενιαίας ανάπτυξης του Λιμανιού και της Μαρίνας κατά την οποία θα πραγματοποιηθεί η ανάπτυξη της θαλάσσιας περιοχής και μέρος των χερσαίων αναπτύξεων.
Παράλληλα με την συντήρηση, η εταιρεία θα προχωρήσει σε πλήρη αναπαλαίωση του Ναυτίλου, ο οποίος αποτελεί σημείο κατατεθέν για την αποβάθρα αλλά και ιστορικό σημείο για την θάλασσα και τον ωκεανό. Ταυτόχρονα θα πραγματοποιηθεί η ανάδειξη των εγκαταλελειμμένων παλιών φάρων και του παλιού χειροκίνητου γερανού που βρίσκονται εντός της αποβάθρας.
Η Μαρίνα Λάρνακας, έχει υποβάλει τόσο στο Δήμο Λάρνακας όσο και στις αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες όλα τα απαραίτητα έγραφα για την έκδοση της πολεοδομικής άδειας για όλα τα κτίρια της Ά φάσης του έργου, και προχωράει στα σχέδια για οικοδομικές άδειες. Η πορεία των εργασιών είναι μέσα στο πλαίσιο του χρονοδιαγράμματος υλοποίησης του έργου βάσει του προγραμματισμού.
Τα έργα ανάπλασης της αποβάθρας εκτιμάται ότι θα ολοκληρωθούν περί τα τέλη του 2023.